Moja Gdynia

Moja Gdynia

Orłowo



Nazwa Orłowo (Adlershorst)  pojawiła się w połowie XIX wieku i wywodzi się od nazwiska Johanna Adlera – rybaka i karczmarza, który od miejscowego młynarza zakupił parcelę położoną przy ujściu rzeki Kaczej. Zbudował tu karczmę z zajazdem, którą wraz z żoną nazwali Adlershorst – Orle Gniazdo. Budynek gospody nie był zbyt okazały, parterowy i bielony,  jednak niedostatek ten rekompensował wspaniały widok na morze i orłowski klif .
Osada o nazwie Adlershorst została urzędowo i administracyjnie zapisana w 1857 r. Ponieważ miejsce zaczęło cieszyć się powodzeniem wśród licznych turystów z Sopotu, potomkowie Adlera rozbudowywali otoczenie gospody, tworząc pensjonaty – w rejonie dzisiejszych ulic Zacisznej, Orłowskiej i Spacerowej. Sama gospoda w drugiej połowie XIX w. zmieniła nazwę na Hotel Adlershorst i została znacznie powiększona. Nieopodal , w końcówce lat XIX w. wybudowano znany dziś pod nazwą „Domku Żeromskiego” dom, w którym w roku 1920 przebywał polski pisarz. Na przełomie lat 1905/1906 uruchomiono nowoczesny Dom Kuracyjny, duży liczący trzy kondygnacje budynek, stojący tuż przy brzegu nieopodal Kępy Redłowskiej. Wybudowano pomost służący do cumowania łodzi, zainteresowanie kąpieliskiem stale wzrastało.
Rozbudowa domów o funkcji pensjonatowej narastała, a wszystkie miały charakter wiejsko – letniskowy: parterowe z dwuspadowym dachem i drewnianą werandą.
Okres międzywojenny nie przyniósł drastycznych zmian dla Orłowa. Nadal pozostało miejscem przyciągającym letników i turystów pragnących wyjątkowego odpoczynku. Obok istniejących tu domków rybacko – letniskowych zaczęto budować luksusowe wille i pensjonaty. Wzór stanowiła architektura czerpiąca z tradycji domu angielskiego oraz z tradycji polskich dworków szlacheckich. W latach 1928/1931 modernizowano budynki pod styl Art Déco. Pod koniec lat 20. XX w. rozpoczęto budowę dworca kolejowego w Orłowie. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej Orłowo zyskało status kurortu nadmorskiego i zostało włączone jako dzielnica w obręb Gdyni. W okresie wakacyjnym gościło tam od 8 do 10 tysięcy kuracjuszy. Funkcjonowały 34 pensjonaty oraz liczne prywatne kwatery. W 1934 r. na miejscu starego pomostu, zbudowano blisko 400 metrowe molo wykorzystując materiał z właśnie rozebranego tymczasowego mola w Gdyni. Stało się ono przystanią dla  statków żeglugowych białej floty, łącząc dodatkowo Orłowo ze śródmieściem Gdyni. Powstała Promenada Królowej Marysieńki biegnąca wzdłuż brzegu morza aż do Kolibek. W 1937 r. ukończono budowę budynku poczty przy nowo otwartym kinie ,, Miraż” (po wojnie „Neptun”)
Obecnie  pomimo wpisania  części obiektów Orłowa do miejskiej ewidencji zabytków, duża część z starej zabudowy zostaje niszczona zębem czasu  lub przebudowywana. Stawiane są takie architektoniczne potworki jak Orłowska Riwiera czy szereg apartamentowców zbudowany przez firmę Ryszarda Krauzego. Przykładem prawidłowej rewitalizacji budynków,  zgodnie z  pierwotnym założeniem architektonicznym są Willa Weneda , Gryf czy Biały Dworek.

Działające w Orłowie Towarzystwo Przyjaciół Orłowa aktywnie działa na rzecz tego obszaru, starając się, aby dzielnica utrzymała swoją renomę i sławę, a także intensywnie zapobiega wszelkim drastycznym i niekorzystnym zmianom urbanistycznym tego romantycznego zakątka. Z inicjatywy Towarzystwa przeprowadzono wykopaliska archeologiczne obok  starego cmentarza kolibkowskiego, na wysepce pomiędzy dwoma pasami Alei Zwycięstwa i ustalono lokalizację dawnego kościoła św. Józefa z 1764 r. Jego kształt zaznaczono obmurowaniem. TPO chroni i utrzymuje z własnych środków 120 – letni, zabytkowy Domek Żeromskiego, prowadząc w nim działalność muzealno-edukacyjną poświęconą pisarzowi , jest organizatorem spotkań autorskich, koncertów i zajęć edukacyjnych dla szkół.  Wstęp na imprezy oraz zwiedzanie Domku Żeromskiego są bezpłatne.
Przy al. Zwycięstwa 291 w Orłowie – Kolibkach  zlokalizowany jest Zespół pałacowo – parkowy.  To jeden z niewielu zachowanych na obszarze Gdyni zespołów dworskich. Dawniej była to rezydencja rodów królewskich i szlacheckich m.in. Wejherów, Radziwiłłów, czy Sobieskich. Ponoć odwiedzali go  Król Jan III Sobieski oraz Marysieńka. To właśnie ona po śmierci męża stała się spadkobierczynią tego kompleksu. Obecnie zajmuje on  rozległy obszar 14,5 ha. W jego skład wchodzą: dwór z 1830 roku oraz  kamienno-gotycka stajnia i budynki gospodarcze z II połowy XIX wieku. Pałac otoczony jest przepięknym, barokowym ogrodem ozdobnym z XVIII wieku, parkiem z połowy XIX wieku oraz parkiem leśnym, z którego mamy widok na zatokę. W parku znajdują m.in. Dąb Marysieńki i resztki tzw. Groty Marysieńki. W parku rosną kilkusetletnie drzewa – przeważają  klony, buki i dęby szypułkowe. Największym drzewem jest tutaj jesion o gigantycznej średnicy pnia ok. 173 cm.


Na wzgórzu w pobliżu orłowskiego centrum handlowego „Klif” znajduje się wieża widokowa mająca  50 m wysokości, a na wysokości 28 m znajduje się taras widokowy, dostępny dla turystów,  z którego rozciąga się malowniczy i przepiękny widok na Zatokę Gdańską. Taras jest czynny w okresie od 1 kwietnia do 31 października, w godzinach od 8:00 do 18:00 -  przy dobrych warunkach pogodowych. Wstęp jest bezpłatny.
Przy ulicy Folwarcznej  mieści się Zespół dworsko-parkowy w Małym Kacku
Obecny pałac powstał w XVIII w i przebudowany został w XIX w., utrzymany jest w formach neogotyckich. W zespole zwraca uwagę ośmioboczny budynek Ptaszarni, usytuowany niegdyś na środku dziedzińca. Część posiadłości została rozparcelowana na początku XX w. i zabudowana domami jednorodzinnymi. Zabudowa otoczona jest parkiem z cennymi gatunkami drzew. Dzika część parku tzw. Zwierzyniec oddzielona została od reszty ciągiem ul. Wrocławskiej. W pałacu mieściło się do niedawna  I Liceum Ogólnokształcące obecnie po rewitalizacji powstaje tam centrum konferencyjno-szkoleniowe i SPA. Zespół wpisany został do rejestru zabytków w 1946 r. jako pierwszy gdyński obiekt


Źródła:  „Orłowo. Dzieje, krajobraz, architektura„, Sławomira Kitowskiego i Marii Jolanty Sołtysik,  www.gdyniaorlowo.pl , www.gdynia.pl



Brak komentarzy:

Prześlij komentarz