Moja Gdynia

Moja Gdynia

środa, 7 marca 2012

HISTORIA -TRZECH KOLEJNYCH BUDYNKÓW GDYŃSKIEGO DWORCA


Rok 1879
Początki dworca kolejowego w Gdyni są bardzo skromne. Pierwsza stacja o niemieckiej nazwie Gdingen, uruchomiona została w 1879 r. Jak podaje Jerzy Cisłak, w „Dziejach Gdyńskiego węzła kolejowego (do 1939 roku), Rocznik Gdyński”, obsługiwała wieś gbursko-rybacką i trzeciorzędowe kąpielisko morskie. Składała się z niedużego parterowego budynku stacyjnego, niskiego peronu oraz mijanki. Drewniany budyneczek pełniący funkcje poczekalni sąsiadował ze strażnicą nr 242, na strzeżonym przejeździe łączącym ówczesną Dorfstrasse (dziś ulicę Starowiejską) z Szosą Gdańska (obecnie ul. Morska) oraz „Pańską Drogą” (jej częścią jest obecnie ul. Wolności). Ówczesna stacja kolejowa dysponowała torem o długości 1,5 km i pięcioma rozjazdami. Zlokalizowana była w okolicy obecnego peronu nr 5 z frontem zwróconym w kierunku dzisiejszego dworca. Dojazd do przystanku kolejowego możliwy był jedynie od strony Szosy Gdańskiej (obecnie ul. Morskiej).
1894

Pierwsza wzmianka o zamiarze sfinansowania przez powiat wejherowski i zarząd prowincji Prusy Zachodnie budowy przystanku kolejowego pojawiła się w Danziger Zeitung z 27 lipca 1893 r. Całość zaplanowanych prac wyceniono na kwotę 31 055,70 marek i miała zostać sfinansowana po połowie przez każdą ze stron. W informacji z 2 sierpnia 1893 r., Minister Robót Publicznych (Minister der öffentlichen Arbeiten) zatwierdził kosztorys wykonania przystanku, po wcześniejszym wynegocjowaniu dodatkowych środków od zainteresowanych stron na pokrycie budowy poczekalni.

Prace przebiegały zgodnie z założeniami, a 1 stycznia 1894 r. oddano do użytku przystanek osobowy w Gdyni. Jako pierwszy o godz. 6.41 odjechał z Gdingen pociąg nr 1703 relacji Neustadt (Wpr.) – Danzig. Według obwieszenia Dyrekcji Kolei w Gdańsku bagaże podróżnych udających się z Gdyni były zabierane z przystanku bez odprawy na miejsce, zaś opłata przewozowa pobierana była dopiero na stacji docelowej.
1905

Dopiero 1 maja 1905 r. przystanek w Gdyni został otwarty dla odprawy przesyłek towarowych zwykłych i ekspresowych, za wyjątkiem tych, których przeładunek z uwagi na ich masę wymagał rampy przeładunkowej. Wówczas do drewnianej poczekalni dobudowano parterowy budynek z czerwonej cegły , mieszczący pomieszczenia służbowe oraz nastawnię. Już w dwa lata po poprzedniej rozbudowie dobudowano do budynku stacyjnego od strony Sopotu murowaną poczekalnię. Otwarcie pierwszego w historii Gdyni przystanku pasażerskiego przyczyniło się do silnego rozwoju tego miejsca jako osady letniskowej. Pomimo, że nie zatrzymywały się tu pociągi pospieszne, Gdynia zyskała bezpośrednie połączenie nie tylko z Gdańskiem, Sopotem czy Wejherowem, ale także Berlinem.

Koniec XIX wielu i początek XX był to początek mody na letni wypoczynek nad morzem. Chęć przyciągnięcia część gości do Gdyni, którzy przekładali ciszę i kontakt z naturą nad rozrywki oferowane przez Sopot czy Gdańsk, przyczyniła się do modernizacji dotychczasowej stacji w Gdyni. 13 czerwca 1906 r. Minister Robót Publicznych upoważnił Dyrekcję Kolei w Gdańsku do wykonania przebudowy Mijanki w Gdyni do stacji klasy IV. Unowocześniona stacja z pewnością wpłynęła na rozbudowę kąpieliska, a kilka lat później, począwszy od ok. 1910 r. m.in. przy pustej dotąd ul. Kuracyjnej zaczęły pojawiać się pierwsze restauracje i pensjonaty.
1917

W czasie I wojny światowej kontynuowano modernizację samej stacji. Około 1917 r. powstał dodatkowy, murowany budynek z lampiarnią oraz nieco powiększono pomieszczenie służbowe dworca. Prawdopodobnie wtedy też powstała zadaszona poczekalnia.

Wojna polsko-bolszewicka oraz decyzja o budowanie Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków w Gdyni spowodowała, że w listopadzie 1920 r. ruszyły prace nad budową linii kolejowej Kokoszki-Gdynia, a wraz z jej uruchomieniem dworzec poddano kolejnej rozbudowie, w tym pomieszczenia służbowe. Około 1923 r. wybudowano też nowy magazyn towarowy z rampą.



1923 – 1926 BUDOWA NOWEGO DWORCA


29 kwietnia 1923 r. w obecności prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, odbyła się uroczystość poświęcenia i wmurowania kamienia węgielnego pod zupełnie nowy dworzec, usytuowany po drugiej stronie torów. 18 maja 1926 r., po trwającej trzy lata budowie nowy dworzec został oddany do użytku.

1 stycznia 1926 r. stacja gdyńska otrzymała status stacji II klasy. 26 czerwca 1926 r. (a według innych źródeł - 18 maja 1926 r.) nowy dworzec został oddany do użytku. Stylem łączął cechy architektury dworów polskich z elementami architektury regionalnej. Projekt całego kompleksu budynków dworcowych wykonał naczelnik wydziału architektonicznego Warszawskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych - inż. Romuald Miller. Spośród złożonych prac konkursowych projekt Millera nawiązywał nie tylko stylem budowli do polskiej tradycji, co było jednym z wymogów uczestnictwa w konkursie, ale również odwoływał się do ówczesnych tendencji architektury historyzmu narodowego. Symetryczne założenie budowli podkreślane było bocznymi skrzydłami w formie alkierzy oraz centralnie położonym charakterystycznym frontem z zegarem nad głównym wejściem. Budynek przykryty był wielospadowym, wysokim dachem o dużym nachyleniu. Funkcjonalnie budynek podzielony był na część letnią i część zimową, ze względu na wzmożony w okresie urlopowym ruch pasażerski. Dodatkowo dla ruchu letniego wybudowano otwartą hale z kasami biletowymi. Z niej odkrytą kolumnadą można było przejść bezpośrednio na perony z ominięciem głównej części dworca. Wybudowano także tunel podziemny prowadzący na perony.

Budowla o dużym indywidualizmie architektonicznym, niemniej funkcjonalna i nowoczesna jak na te lata, obliczona została na potrzeby miasta 50-tysięcznego z uwzględnieniem wzmożonego ruchu letniego.

1938

Na skutek rosnącej liczby turystów oraz zwiększającej się liczby połączeń ze wszystkimi większymi miastami Polski, w 1930 roku stacja awansowała do klasy pierwszej, a rok później została wydzielona Gdynia Osobowa (Gdynia Port stała się oddzielną stacją). Dworzec szybko przestał spełniać wymogi dużego na ówczesne czasy węzła kolejowego. W 1938 r. podjęto decyzje o rozpoczęciu prac nad jego rozbudową. Część letnią włączono do zimowej tworząc jednolity dworzec całoroczny, przedłużono też tunel poziemny i wykonano do niego drugie wejście od ul. Morskiej.

Od tej chwili stary dworzec (usytuowany po drugiej części torów) zaczął pełnić mniej prestiżową rolę ekspedycji towarowej. W związku z połączeniem obu części miasta tunelem dworcowym, rozebrana została najstarsza część starego dworca – stary magazyn towarowy a także dawna nastawnia. Pozostała część pierwszego gdyńskiego dworca jako fragment zabudowań ekspedycji towarowej przeżyła swojego kaszubsko-zakopiańskiego następcę, który spłonął w roku 1945. Ostatnie ślady stacyjki przy żelaznej drodze ostatecznie zniknęły dopiero podczas rozbudowy stacji w latach 50-tych. Dziś w jej miejscu znajduje się peron piąty.

1946 - 1954

Zniszczony w czasie wojny dworzec, został prowizorycznie odbudowany w 1946 r. Okazał się jednak zbyt mały i w latach 50-tych ustąpił miejsca nowemu, istniejącemu do dziś dworcowi kolejowemu.

1954 - DWORZEC KOLEJOWY GDYNIA GŁÓWNA OSOBOWA


1954


Nowy dworzec usytuowano dokładnie w miejscu przedwojennego, dodatkowo planując oddzielny budynek dworca podmiejskiego obsługującego elektryczną kolej podmiejską. Sześcioletnia inwestycja budowy nowego dworca przebiegała dość sprawnie. Budowę całego kompleksu budynków dworcowych rozpoczęto w roku 1950.

Projekt architekta W. Tomaszewskiego, wykonany w stylu socrealistycznym został częściowo oddany do użytku w 1954 r. Jako pierwsze udostępnione zostały: część centralna dworca oraz jego prawe skrzydło. W lewym skrzydle zaplanowano przejście główne na perony, poprzez zbudowany na potrzeby dworca przedwojennego tunel dworcowy, i przejście do kolei elektrycznej. Ponadto umieszczono tu zaplecze dla podróżnych w postaci obszernej restauracji, poczekalni, przechowalni bagażu oraz szeregu kas biletowych. Prace nad tą częścią zostały uroczyście zakończone 22 lipca 1955 r. Niezwykle bogaty wystrój wnętrza sali restauracyjnej był gotowy jednak dopiero w 1957 r. Wierzono, że dworzec gdyński będzie obok dworca centralnego w Warszawie najnowocześniejszym w kraju, bowiem będzie posiadał specjalne urządzenia klimatyzacyjne, jasne, praktyczne oświetlenie oraz bogate marmurowe wykładziny wnętrz.

Najwartościowszymi elementami dworca były ulokowane w poczekalni dworca dwie mozaiki, przedstawiające krajobraz morski oraz sceny z życia głębin (wykonawcy prof. Teisseyre oraz Teresa Pągowska), a także polichromia w sali restauracyjnej wykonana według projektu Juliusza Stępowskiego, przedstawiająca księżyc i słońce w towarzystwie znaków zodiaku. Równie ważny element wystroju wnętrza dworca stanowi mozaika znajdująca się przed wejściem do restauracji przedstawiająca Pegaz na kole PKP.
1959

W 1959 r. oddano część podmiejską. Chcąc umilić czas pasażerom oczekującym na przyjazd pociągu, zaplanowano w niej obok poczekalni, świetlicę dla młodzieży na parterze oraz kawiarnię i salę kinową na piętrze. Szybko zaniechano jednak tego ostatniego pomysłu, przez co Przedsiębiorstwo Restauracji Dworcowych „Orbis” zaadoptowało pomieszczenia pierwotnie zaplanowane na kino oraz taras, na potrzeby bardzo eleganckiej kawiarni kategoryzowanej na poziomie I S. W sali restauracyjnej znajdowała się mała scena, która miała służyć dla projektowanych występów małego zespołu kameralnego. 100 stolikowa kawiarnia była wówczas największą w Gdyni. W miejsce restauracji w 1960 r. utworzono Klub Techniki i Racjonalizacji węzła kolejowego Gdynia.
2008

Odświeżono mozaiki na suficie i ścianach. 


2010-2012

Pierwszy, od ponad 50 lat gruntowny remont dworca.


źródło: http://gdynianowaglowna.pl

1 komentarz: